Hoe tevreden zijn mantelzorgers en vrijwilligers?

Ieder jaar voeren gemeenten in het kader van de verantwoordingsverplichting vóór 1 juli het Wmo-klanttevredenheidsonderzoek uit. Gemeenten zijn vrij in het bepalen van het onderzoeksthema. Waar in het begin vaak de focus nog lag op het meten van de tevredenheid van cliënten van individuele voorzieningen, zoomen inmiddels steeds meer gemeenten in op de situatie en behoeften van andere deelgroepen, zoals vrijwilligers, mantelzorgers, OGGZ-cliënten of andere kwetsbare burgers. I&O Research deed de afgelopen jaren voor verschillende gemeenten onderzoek naar de situatie, wensen en behoeften van deze deelgroepen. Hieronder lichten we twee groepen uit: de mantelzorgers en vrijwilligers.

Mantelzorgers

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het lokale mantelzorgbeleid. In Nederland zorgen 2,6 miljoen mensen tenminste acht uur per week of voor een periode van tenminste drie maanden voor een ander die vanwege ziekte of aandoening hulp nodig heeft; dat is 20 procent van de volwassen bevolking. Van deze mantelzorgers verlenen er 1,1 miljoen intensieve en langdurige hulp (Sociaal Cultureel Planbureau (2010). Met de aanstaande bezuinigingen, transities en vergrijzing gaat naar verwachting een groter beroep gedaan worden op mantelzorgers en zal de ‘zorgzwaarte’ toenemen. Steeds meer gemeenten hebben behoefte aan inzicht in de situatie van mantelzorgers: kennen zij bijvoorbeeld het lokaal ondersteuningsaanbod, hoe oordelen zij daarover en welke ondersteuningsbehoefte leeft bij hen? I&O Research onderzocht recent ondermeer voor de gemeenten Den Helder, Drechterland en Enschede de positie van mantelzorgers. Hieruit bleek ondermeer dat mantelzorgers doorgaans zorgen voor een familielid ouder dan 65 jaar die lijdt aan een chronische ziekte, handicap of ouderdomsklachten. De zorg van de mantelzorger bestaat voornamelijk uit psychische en praktische ondersteuning. Mantelzorgers die problemen ervaarden bij het uitvoeren van de zorg, vonden het met name lastig om de zorg te combineren met dagelijkse bezigheden. Er is een deel die ondersteuning krijgt bij het verlenen van de zorg, maar er ook een groep die de zorg gewoonweg niet aan een ander wil overlaten. Wat verder opvalt, is de onbekendheid met (het aanbod aan) mantelzorgondersteuning in de gemeente. Hier ligt een uitdaging om de bekendheid van mantelzorg(ondersteuning) te vergroten en de mantelzorgers die dat wensen, te ontlasten.

Vrijwilligers

Vrijwilligerswerk is bij uitstek het voertuig voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen en niet alles van een ander of de overheid te verwachten. De laatste jaren worden echter steeds hogere eisen gesteld aan de kwaliteiten van vrijwilligers en neemt door bezuinigingen en het afnemen van gesubsidieerde arbeidsplaatsen de vraag naar vrijwilligerswerk toe. Daarmee wordt de ondersteuning van vrijwilligers steeds belangrijker. Knelpunten die vrijwilligers zelf ervaren zijn ondermeer de begeleiding die zij krijgen. Ook is er behoefte aan meer informatie en ondersteuning, zo blijkt uit onderzoeken die wij uitvoerden. Daarnaast is er vaak een behoorlijk potentieel aan vrijwilligers. Het gaat daarbij om inwoners die nu geen vrijwilligerswerk doen, maar wel (mogelijk) belangstelling hebben om in de nabije toekomst als vrijwilliger actief te zijn.